System edukacji w Finlandii: sekret sukcesu

Dlaczego system edukacji w Finlandii od lat jest uważany za jeden z najlepszych na świecie. Co stoi za jego sukcesem i skutecznością? Od wielu lat, według licznych badań takich, jak np. PISA (Programme for International Student Assessment) system nauczania stosowany w Finlandii zajmuje miejsca w ścisłej czołówce rankingów. Przyjrzyjmy się bliżej, jakie sekrety sukcesu kryje fiński system edukacji.

Równość i kreatywność, czyli system edukacji w Finlandii

Po pierwsze obowiązkowa edukacja w Finlandii zaczyna się od 7 roku życia (najpóźniej w Europie) i trwa do 16 r.ż. Klasy są małe, liczą średnio ok. 15-20 uczniów. Dzieci mogą zwracać się do nauczycieli po imieniu i nie muszą nosić specjalnych mundurków. Przybory szkolne, posiłki i książki uczniowie otrzymują za darmo. Zdecydowana większość szkół jest publiczna, a w nielicznych prywatnych, czesne opłaca państwo.

Nauka jest nastawiona na twórcze działanie. Zwraca się uwagę na silne strony ucznia i zachęca go do rozwijania swoich zainteresowań. Do 16 r.ż. dzieci nie są klasyfikowane pod względem poziomu wiedzy i nie muszą pisać testów. Dopiero na koniec szkoły średniej uczniowie piszą maturę. W Finlandii kładzie się nacisk na rozwijanie kreatywności i krytycznego myślenia. Dzieci nie muszą siedzieć w ławkach przez 45 minut. Mogą chodzić, wykonywać praktyczne zadania wspólnie i dyskutować ze sobą. Przerwy w większości odbywają się na świeżym powietrzu. Dzięki temu, że dzieci mogą aktywnie uczestniczyć w zajęciach, nie potrzebują wyładować energii na przerwach i spędzają je spokojnie.

Nie ma rankingów szkół, szkoły nie są ani lepsze, ani gorsze. Sprawia to, że rodzice mogą zapisać dziecko do szkoły najbliżej domu. Dzieci są traktowane równo i nie ma podziału na lepszych i gorszych uczniów. Nie wyodrębnia się grup dzieci szczególnie uzdolnionych ani słabszych – każdy uczy się razem.

Fiński system edukacji dba o odpoczynek i odpowiednią regenerację uczniów. Dzieci pomiędzy 7 a 14 rokiem życia spędzają na lekcjach średnio 706 godzin. Jest to o ok. 40 godzin mniej niż w Polsce. Wakacje w Finlandii trwają łącznie 10-11 tygodni w roku. Uznaje się tutaj, że aby nauka była skuteczna, to dziecko musi być wypoczęte.

Zawód nauczyciela to zaszczyt

Zawód nauczyciela wiąże się w Finlandii z ogromnym prestiżem społecznym. Mnóstwo osób kandyduje na to stanowisko, ale tylko 1 na 10 się to udaje. Nauczyciel pracuje tutaj 4 godziny dziennie i 2 godziny tygodniowo jest zobowiązany poświęcić na rozwój zawodowy. Szkolenia dla nauczycieli są w pełni finansowane przez państwo. Nauczyciele niemal w ogóle nie są kontrolowani. Mają bardzo dużą swobodę – mogą decydować o czasie trwania zajęć, formie oraz zakresie wiedzy. W Finlandii zrezygnowano z inspektoratu szkolnego, szczegółowego programu nauczania dla całego kraju, oficjalnie zatwierdzanych materiałów dydaktycznych, tygodniowych planów bazujących na nauczanych przedmiotach.

W przeciwieństwie do standardów w Polsce, nauczyciele w Finlandii nie muszą skrupulatnie prowadzić dzienników lekcyjnych i przejmować się tzw. papierologią. Nauczyciele mają dużą autonomię w swojej pracy. Pedagodzy nie praktykują zadawania obszernych prac domowych. Uczeń wykonuje w domu jedynie jakieś projekty lub rzeczy, których nie mógł zrobić w szkole, jak np. wywiad z członkiem rodziny.

W Finlandii obowiązuje zakaz płatnych korepetycji. Finowie wychodzą z założenia, że to szkoła jest odpowiedzialna za edukację dzieci. Jeśli dziecko ma problem z przyswojeniem materiału, to otrzymuje pomoc w ramach zajęć szkolnych. Nauczyciele chętnie pomagają uczniom i dokładają starań, żeby wesprzeć ich w nauce.

Podsumowanie

System edukacji w Finlandii znacząco różni się od polskiego i wielu innych na świecie. Opiera się na rozwijaniu kreatywności u dzieci, zapewnieniu dobrych i równych warunków do nauki oraz dużej autonomii pracy nauczycieli. Nie ma tutaj sztywnego programu nauczania, kluczy odpowiedzi, ani masy testów. Dzieci uczą się w sposób zróżnicowany i praktyczny. Nauczyciele mają swobodę w prowadzeniu zajęć i zakresie przekazywanej wiedzy.

Jak widać po wynikach badań, fiński system edukacji jest bardzo skuteczny. W większości rankingów zajmuje czołowe miejsca. Patrząc na system edukacji w Finlandii, można stwierdzić, iż nie trzeba ścisłej kontroli i sztywnych wytycznych, aby nauczanie mogło być skuteczne.